ideologia

Idea dopiero wtedy opanowuje tłum, kiedy po owych przekształceniach, dzięki którym staje się dla niego dostępna, o czym mówić będę w innym miejscu, przeniknie w nieświadomość tłumu i w sferę jego uczuć. A na to potrzeba zawsze dłuższego czasu. Trudno zresztą sądzić, że wykazanie słuszności jakiejś idei wystarczy, by oddziaływała ona odpowiednio na umysły, choćby wykształcone. Możemy się o tym przekonać, gdy zwrócimy uwagę na fakt, że najoczywistsze dowody wywierają mały wpływ na większość ludzi. Chociaż niejeden nie odmówi im słuszności, to jednak pod działaniem nieświadomych czynników swej duszy, szybko powróci do poprzednich zapatrywań. Gdybyśmy go zobaczyli w kilka dni później, wysunie na nowo swe stare argumenty i tak samo nawet będzie je wypowiadał. Znajduje się bowiem pod wpływem swych wcześniejszych idei, które przekształciły się już w uczucia i kierują jego słowami i czynami.

– Przyzwyczailiśmy się do myśli – mówi – że w jednym stuleciu może być tylko jedna wielka wojna. A mamy wiek, w którym być może czeka nas seria wojen religijnych. Tą nową religią będzie komunizm.

It has become a common conviction even among non-Christian Chinese intellectuals that Christianity played the essential role in the rise of Western civilization, and hence it might be vital to the economic and scientific development of China as well. As a result, the Chinese exhibit a strong interest in Christian history.

Biorąc pod uwagę tradycyjną staranność, z której słynęli niemieccy edukatorzy, wydaje się interesujące, że Rust ostrzega przed nadmiarem staranności. Zbytnie skupianie się na szczegółach, zbyt wiele grzebania się w drobiazgach sprawia, ze umysł staje się zbyt krytyczny i analityczny. Ważna jest ideologia. Nazistowscy instruktorzy muszą być wiernymi przekazicielami, a nazistowscy uczniowie zdyscyplinowanymi słuchaczami słowa Hitlera.

Była wczesna wiosna, kiedy wreszcie otrzymałem list z oficjalnym symbolem swastyki i orla. Zbladłem, bo mógł zawierać cokolwiek, od wezwania do stanięcia przed nazistowskim sądem po zadanie zapłacenia jakiegoś nowo i retroaktywnie nałożonego podatku.

Z koperty wypadła pojedyncza kartka z informacją, że ponieważ od lat jestem rezydentem w nazistowskich Niemczech i okazałem godne pochwały zainteresowanie nazistowskim systemem edukacji, zostaje mi udzielone nadzwyczajne pozwolenie na odwiedzenie nazistowskich instytucji, „o ile nie będzie to przeszkadzało w prowadzonej tam pracy”, i że jeżeli zechcę, mogę zadawać pytania.

Nadeszły dni, w których odwiedzałem wszelkiego rodzaju instytucje: nazistowskie kliniki położnicze, szpitale sterylizacyjne, izby dla noworodków, szkoły dla niedorozwiniętych, szkoły i instytucje dla chłopców i dziewcząt w każdym wieku, uniwersytety i szkoły kolonialne. Rozmawiałem z rodzicami, nauczycielami, uczniami i oficerami. Porobiłem stosy notatek, które przy pierwszej możliwej okazji szczegółowo przepisałem.

I wyciągnąłem jeden wniosek. Szkoły Hitlera diabelnie dobrze wykonują swoje zadanie. Są posłuszne Fuhrerowi. Edukują dziewczynki i chłopców gotowych na śmierć. Przygotowują ich jako ofiary dla Hitlera, który powiedział:

POZWÓLCIE DZIECIOM PRZYJŚĆ DO MNIE - BO SĄ MOJE AŻ DO ŚMIERCI!

– Myślałem, że chciałby pan zobaczyć, co Hitler i jego ideologia zrobili z młodym niemieckim chłopcem – szepnął w samochodzie, gdy jechaliśmy zatłoczoną i ruchliwą Wilmersdorfer Strafe.
Znaleźliśmy właściwy adres – drzwi otworzyła kobieta około czterdziestki, mizerna i posiwiała. Pokoje były biednie umeblowane. Najbardziej widoczną ozdobą był portret Hitlera. Kobieta poprowadziła nas do sypialni.
– Oto mój młody pacjent – szepnął Schröder. – Dziewięć lat, zapalenie płuc.
Na łóżku widać było niespokojną postać chłopca o wychudzonej twarzy. Doktor dotknął jego nadgarstka, by zbadać puls. Chłopiec wyrwał mu rękę, wyrzucił ją wysoko przed siebie i krzyknął nieprzytomnym, nienaturalnym głosem: Heil Hitler.
Spojrzałem na matkę.
– Gdyby tylko nie wysłali go na ten marsz – powiedziała ochrypłym głosem. – Wiedzieli, że nie jest zdrowy. Ale powiedzieli, że musi maszerować. Dojście do Leuchtenburga przez Kahlę, w Turyngii, trwało całe dnie, tam mieli go awansować do Jungvolk. Jego ojciec jest szturmowcem.
Powiedział, że chłopak musi iść. Nie chciał mieć syna słabeusza. A teraz...
Z łóżka rozległy się słowa wypowiadane wysokim, przenikliwym tonem.
– Dajcie mi umrzeć dla Hitlera. Muszę umrzeć dla Hitlera! – Znowu i znowu, prosząco, oskarżycielsko, błagalnie, walcząc z życiem, walcząc z lekarzem, walcząc o śmierć.
– Na ceremonii powiedzieli mu, że musi umrzeć za Hitlera – ciągnęła matka. – A jest taki młody...
Przerwała, szlochając. Znowu spojrzałem na chłopca. Jego wymizerowana twarz miała wyraz chrześcijańskiego męczennika umierającego za Zbawiciela. Jego prawa ręka była uniesiona, sztywna i nieustępliwa. Wargi wciąż powtarzały słowa, które kazała mu mówić jego płonąca dusza:
– Muszę umrzeć za Hitlera!
Doktor Schröder pochylił się i dał pacjentowi kolejny zastrzyk. Okrzyki przeszły w jęki i ucichły.
– Jego ojciec mówi, że jeśli umrze, umrze za Hitlera – powiedziała matka głosem bez wyrazu.
– Widzi pan, o co mi chodzi? – spytał doktor Schrder, gdy znowu znaleźliśmy się w samochodzie. – On chce umrzeć.

Co to za dziwna ideologia, że może wypaczyć nawet instynkty?